لکنت زبان چیست؟ لکنت زبان یکی از اختلال های آزار دهنده ای است که افراد زیادی با آن دست و پنجه نرم می کنند. تا به امروز تیم های تحقیقاتی و محققان زیادی بر روی این اختلال تمرکز کرده اند. آنها به این نتیجه رسیده اند که ایجاد لکنت زبان و اختلال در صحبت کردن، می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.
بالاخره هر انسانی تحت شرایط متنوع می تواند لکنت بگیرد. ریشه یابی علت ایجاد این مشکل می تواند تاثیرات مطلوبی را در روند درمان به همراه داشته باشد. البته که گاهی اوقات برخی از مراجعین به علت وجود دلایل ناشناخته با این مشکل مواجه می شوند. امروز ما قصد داریم تا در مورد علت ایجاد لکنت زبان با شما صحبت کنیم. پس با ما همراه باشید.
لکنت زبان چیست؟
لکنت زبان یک اختلال گفتاری است که با تکرار صداها، هجاها یا کلمات بروز پیدا می کند. طولانی شدن صداها و وقفه در گفتار، به نام لکنت شناخته می شود. فردی که لکنت زبان دارد دقیقاً می داند که دوست دارد چه بگوید، اما در تولید یک جریان عادی گفتار مشکل دارد. این اختلالات گفتاری ممکن است با رفتارهای جانبی، مانند پلک زدن سریع چشم یا لرزش لب ها همراه باشد. لکنت می تواند برقراری ارتباط با افراد دیگر را دشوار کند که اغلب بر کیفیت زندگی و روابط بین فردی افراد تأثیر می گذارد. لکنت همچنین می تواند بر عملکرد و فرصت های شغلی تأثیر منفی بگذارد و درمان لکنت زبان نیز اگر مزمن شود می تواند هزینه مالی بالایی داشته باشد.
علائم لکنت زبان می تواند به طور قابل توجهی در طول روز فرد متفاوت باشد. به طور کلی، صحبت کردن قبل از یک گروه یا صحبت با تلفن ممکن است لکنت فرد را شدیدتر کند، در حالی که آواز خواندن، خواندن یا صحبت کردن همزمان ممکن است به طور موقت لکنت را کاهش دهد یا به طور موقت حذف کند.
چه کسانی دچار لکنت زبان می شوند؟
تقریباً 3 میلیون آمریکایی لکنت دارند. لکنت زبان، افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار می دهد. اغلب در کودکان بین 2 تا 6 سال که در حال رشد مهارت های زبانی خود هستند، رخ می دهد. تقریباً 5 تا 10 درصد از همه کودکان برای مدتی در زندگی خود دچار لکنت می شوند که از چند هفته تا چند سال طول می کشد.
پسران 2 تا 3 برابر دختران در معرض لکنت زبان هستند و با افزایش سن، این تفاوت جنسیتی افزایش می یابد. تعداد پسرانی که به لکنت ادامه می دهند سه تا چهار برابر تعداد دختران است. بیشتر کودکان از لکنت رشد می کنند. تقریباً 75 درصد از کودکان پس از لکنت بهبود می یابند. برای 25 درصد باقی مانده که به لکنت ادامه می دهند، لکنت می تواند به عنوان یک اختلال ارتباطی مادام العمر باقی بماند.
گفتار به طور معمول چگونه تولید می شود؟
ما صداهای گفتاری را از طریق یک سری حرکات ماهیچه ای دقیقاً هماهنگ شامل تنفس، آواسازی (تولید صدا) و بیان (حرکت گلو، کام، زبان و لب ها) تولید می کنیم. حرکات ماهیچه ای توسط مغز کنترل می شود و حواس شنوایی و لامسه به این کار، کمک می کند.
دلایل ایجاد لکنت زبان چیست؟
همانطور که در قسمت های قبل تر هم به این مسئله به شدت مهم اشاره کردیم، لکنت زبان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ژنتیک را می توان به عنوان اولین دلیل ایجاد این اختلال شناسایی کرد. وجود اختلال در ژنتیک می تواند به صورت مستقیم بر روی گفتار افراد تاثیر گذار باشد. جدا از این مسئله، آسیب های مغزی و عوامل دیگر عواملی هستند که می توانند باعث ایجاد و بروز لکنت شوند.
زمانی که افراد با یک تصادف نسبتا سنگین دست و پنجه نرم می کنند، احتمال اینکه با این اختلال مواجه شوند افزایش پیدا می کند. آسیب های روانی سنگین هم گاهی اوقات باعث ایجاد لکنت زبان می شود. افرادی که با اختلال های احساسی مواجه هستند، در هنگام عصبی شدن یا ناراحت شدن لکنت می گیرند. البته که در طی تحقیقات صورت گرفته در این زمینه، محققان دریافتند که عوامل ژنتیکی و محیطی در کنار هم باعث ایجاد و بروز لکنت زبان شود. پس شرایط هر فرد باید به صورت دقیق بررسی شود.
مکانیسم های دقیقی که باعث لکنت زبان می شوند شناخته نشده است. لکنت معمولا به دو نوع رشدی و عصبی تقسیم می شود.
لکنت رشدی
لکنت رشدی در کودکان خردسال در حالی رخ می دهد که هنوز در حال یادگیری مهارت های گفتاری و زبانی هستند. این شایع ترین شکل لکنت است. برخی از دانشمندان و پزشکان بر این باورند که لکنت رشدی زمانی رخ می دهد که توانایی های گفتاری و زبانی کودکان قادر به پاسخگویی به خواسته های کلامی کودک نباشد.
اکثر دانشمندان و پزشکان بر این باورند که لکنت رشدی ناشی از تعاملات پیچیده عوامل متعدد است. مطالعات اخیر تصویربرداری مغز تفاوت های ثابتی را در افرادی که لکنت دارند در مقایسه با همسالان غیر لکنت نشان داده است. لکنت رشدی ممکن است در خانواده ها نیز دیده شود و تحقیقات نشان داده است که عوامل ژنتیکی در ایجاد این نوع لکنت نقش دارند.
از سال 2010، محققان موسسه ملی ناشنوایی و سایر اختلالات ارتباطی (NIDCD) چهار ژن مختلف را شناسایی کرده اند که در آنها جهش با لکنت مرتبط است.
لکنت نوروژنیک
لکنت نوروژنیک ممکن است پس از سکته مغزی، ضربه به سر یا سایر انواع آسیب مغزی رخ دهد. در لکنت نوروژنیک، مغز در هماهنگ کردن نواحی مختلف مغز که در صحبت کردن درگیر هستند، مشکل دارد و در نتیجه در تولید گفتار واضح و روان به درستی عمل نمی کند.
زمانی اعتقاد بر این بود که تمام لکنت ها جنبه روانی دارند که ناشی از آسیب های عاطفی است، اما امروزه می دانیم که لکنت زبان، جنبه روانی ندارد.
لکنت چگونه تشخیص داده می شود؟
لکنت معمولاً توسط یک آسیب شناس گفتار-درمان یا یک متخصص مغز و اعصاب که برای آزمایش و درمان افراد مبتلا به اختلالات صدا، گفتار و زبان آموزش دیده است، تشخیص داده می شود. آسیب شناس گفتار-درمان، عوامل مختلفی از جمله سابقه موردی کودک (مانند زمانی که والدین برای اولین بار متوجه لکنت شدند و تحت چه شرایطی)، تجزیه و تحلیل رفتارهای لکنت زبان کودک، و ارزیابی توانایی های گفتاری و زبانی کودک را در نظر می گیرد. و تاثیر لکنت بر زندگی او را بررسی می کند.
هنگام ارزیابی کودک خردسال از نظر لکنت، یک آسیب شناس گفتار-درمان سعی می کند تعیین کند که آیا کودک به رفتار لکنت خود ادامه می دهد یا این مشکل روز به روز بدتر می شود. برای تعیین این تفاوت، گفتار درمان گر، عواملی مانند سابقه لکنت در خانواده، اینکه آیا لکنت کودک 6 ماه یا بیشتر طول کشیده است و اینکه آیا کودک مشکلات گفتاری یا زبانی دیگری از خود نشان می دهد یا خیر، را در نظر می گیرد.
علائم لکنت
علائم و نشانه های لکنت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در شروع یک کلمه، عبارت یا جمله
- طولانی کردن یک کلمه یا صداها در یک کلمه
- تکرار یک صدا، هجا یا کلمه
- سکوت مختصر برای هجاها یا کلمات خاص، یا مکث در یک کلمه (کلمه شکسته)
- اضافه کردن کلمات اضافی مانند “اووم” در صورت پیش بینی مشکل در انتقال به کلمه بعدی
- کشش، سفتی یا حرکت بیش از حد صورت یا قسمت بالایی بدن برای تولید کلمه
- اضطراب از صحبت کردن
- توانایی محدود برای برقراری ارتباط موثر
مشکلات گفتاری لکنت ممکن است با موارد زیر همراه باشد:
- چشمک زدن سریع
- لرزش لب یا فک
- تیک های صورت
- تکان دادن سر
- مشت های گره کرده
برای درمان لکنت زبان چه روش هایی وجود دارد؟
در حال حاضر روش های مختلفی برای درمان لکنت وجود دارد. ماهیت درمان بر اساس سن فرد، اهداف ارتباطی و سایر عوامل متفاوت خواهد بود. اگر شما یا فرزندتان لکنت دارید، مهم است که با یک آسیب شناس گفتار زبان همکاری کنید تا بهترین گزینه های درمانی را برای شما تعیین کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد، توصیه می کنیم حتما صفحه درمان لکنت زبان را کامل مطالعه کنید.
درمان لکنت زبان کودکان
برای کودکان بسیار کوچک، درمان زودهنگام ممکن است از تبدیل شدن لکنت رشدی به یک مشکل مادام العمر جلوگیری کند. راهبردهای خاصی می توانند به کودکان کمک کنند تا ضمن ایجاد نگرش مثبت نسبت به ارتباط، روان گفتاری خود را بهبود بخشند.
متخصصان بهداشت به طور کلی توصیه می کنند که اگر کودکی به مدت 3 تا 6 ماه لکنت داشته است، رفتارهای مبارزه ای مرتبط با لکنت از خود نشان می دهد یا سابقه خانوادگی لکنت یا اختلالات ارتباطی مرتبط با آن دارد، مورد ارزیابی قرار گیرد.
برخی از محققان توصیه می کنند که کودک هر 3 ماه یکبار مورد ارزیابی قرار گیرد تا مشخص شود که آیا لکنت در حال افزایش یا کاهش است. درمان اغلب شامل آموزش والدین در مورد راه هایی برای حمایت از تولید گفتار روان فرزندشان است. به همین منظور، کارهای زیر می تواند بسیار کمک کننده باشد:
- محیطی آرام در خانه ایجاد کنید که فرصت های زیادی برای صحبت کردن کودک فراهم کند. این موارد شامل اختصاص زمانی برای صحبت با یکدیگر است، به خصوص زمانی که کودک هیجان زده است و حرف های زیادی برای گفتن دارد.
- هنگامی که کودک صحبت می کند با دقت گوش کنید و به جای پاسخ دادن به نحوه بیان آن یا قطع کردن صحبت کودک، روی محتوای پیام تمرکز کنید.
- کمی آهسته و آرام صحبت کنید. این می تواند به کاهش فشار زمانی که کودک ممکن است تجربه کند کمک کند.
- وقتی کودک صحبت می کند با دقت گوش کنید و منتظر باشید تا او کلمه مورد نظر را بگوید. سعی نکنید جملات کودک را کامل کنید. همچنین به کودک کمک کنید تا یاد بگیرد که فرد می تواند با موفقیت ارتباط برقرار کند حتی زمانی که لکنت رخ می دهد.
- اگر کودک شما، موضوع لکنت را مطرح کرد، در مورد لکنت زبان صریح و صادقانه صحبت کنید. اجازه دهید کودک بداند که اشکالی ندارد که برخی از اختلالات در هنگام صحبت وی رخ دهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در باره روش های درمانی لکنت کودکان، به صفجه درمان لکنت زبان کودکان مراجعه کنید
گفتار درمانی
بسیاری از روش های درمان لکنت زبان بزرگسالان و نوجوانان، برای کمک به آنها برای یادگیری راه‌هایی جهت به حداقل رساندن لکنت در هنگام صحبت کردن تمرکز می‌کنند، مانند آهسته‌تر صحبت کردن، تنظیم تنفس یا پیشرفت تدریجی از پاسخ‌های تک هجا به کلمات طولانی‌تر و جملات پیچیده‌تر و غیره. بسیاری از این درمان ها همچنین به رفع اضطرابی که ممکن است در موقعیت‌های گفتاری خاص احساس کند، کمک می‌کنند.
دارودرمانی
سازمان غذا و داروی آمریکا هیچ دارویی را برای درمان لکنت تایید نکرده است. با این حال، برخی از داروهایی که برای درمان سایر مشکلات سلامتی (مانند صرع، اضطراب یا افسردگی) تایید شده‌اند، برای درمان لکنت استفاده می شوند. این داروها اغلب دارای عوارض جانبی هستند که استفاده طولانی مدت از آنها توصیه نمی شود، محخصوصا برای کودکان.
تجهیزات الکترونیکی
برخی از درمان گرها از تجهیزات الکترونیکی برای کمک به کنترل روانی فرد دارای لکنت استفاده می کنند. به عنوان مثال، یک نوع دستگاه مانند سمعک در مجرای گوش قرار می گیرد و به صورت دیجیتالی یک نسخه کمی تغییر یافته از صدای کاربر را در گوش پخش می کند به طوری که به نظر می رسد که او در حال صحبت با شخص دیگری است.
در برخی از افراد، دستگاه های الکترونیکی ممکن است به بهبود روانی در مدت زمان نسبتاً کوتاه کمک کنند. تحقیقات بیشتری برای تعیین مدت زمان ماندگاری چنین اثراتی مورد نیاز است و اینکه آیا افراد می‌توانند به راحتی از این دستگاه‌ها در موقعیت‌های واقعی استفاده کنند و از آنها بهره ببرند. به همین دلایل، محققان به بررسی اثربخشی طولانی مدت این دستگاه ها ادامه می دهند.
چه تحقیقات جدیدی برای درمان لکنت در حال انجام است؟
محققان در سراسر جهان در حال بررسی راه هایی برای بهبود شناسایی و درمان زودرس لکنت و شناسایی علل آن هستند. به عنوان مثال، دانشمندان برای شناسایی ژن‌های احتمالی مسئول لکنت که در خانواده‌ها وجود دارند، کار کرده‌اند. دانشمندان NIDCD اکنون انواعی از ژن ها را شناسایی کرده‌اند که به بروز برخی از موارد لکنت در بسیاری از جمعیت‌های سراسر جهان از جمله ایالات متحده و اروپا منجر می شود.
محققان همچنین در تلاش هستند تا به آسیب شناسان گفتار زبان کمک کنند تا مشخص کنند کدام کودکان بیشتر از لکنت خود رشد می کنند و کدام کودکان در معرض خطر ادامه لکنت تا بزرگسالی هستند. علاوه بر این، محققان در حال بررسی راه‌هایی برای شناسایی گروه‌هایی از افراد هستند که الگوها و رفتارهای لکنت مشابهی را نشان می‌دهند که ممکن است با یک علت مشترک مرتبط باشد.
دانشمندان از ابزارهای تصویربرداری مغزی مانند PET (توموگرافی گسیل پوزیترون) و اسکن MRI عملکردی (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) برای بررسی فعالیت مغز در افرادی که لکنت دارند استفاده می کنند.
تصویربرداری از مغز ممکن است در آینده به عنوان راهی برای کمک به درمان افرادی که لکنت دارند استفاده شود. محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا بیماران داوطلبی که لکنت دارند می توانند یاد بگیرند که با کمک یک برنامه کامپیوتری، الگوهای گفتاری خاص مرتبط با لکنت را تشخیص دهند و از استفاده از آن الگوها در هنگام صحبت کردن خودداری کنند.
مهم ترین عوارض لکنت زبان
همانطور که گفته شد، لکنت زبان اختلال گفتاری است که در طی آن صدا ها تکرار شده و به خوبی بیان نمی شوند. افراد در این اختلال به خوبی و به صورت پیوسته نمی توانند کلمات را بیان کنند. افرادی که لکنت دارند به درستی می دانند که قصد بیان چه مطلبی را دارند. فقط نمی توانند آن را به خوبی بیان کنند. گاهی اوقات تکرار یک حرف یا یک صدای خاص قبل از شروع کلمه در این اختلال یک مسئله رایج به حساب می آید.
توجه داشته باشید که گاهی اوقات افرادی که با این اختلال دست و پنجه نرم می کنند، در هنگام سخنرانی با مشکلات جدی مواجه می شوند. این اختلال می تواند هم در بچگی و هم در بزرگسالی صورت گیرد. از جمله مهم ترین عوارض این اختلال می توان به اشکال در هنگام ارتباط با دیگر افراد، مضطرب شدن در هنگام صحبت کردن، اجتناب از صحبت کردن و داشتن اعتماد به نفس پایین اشاره کرد. همه این موارد باعث شده اند تا درمان این اختلال به مبحث مهمی تبدیل شود.
عوامل خطر این اختلال
به صورت کلی لکنت زبان هم در مردان و هم در زنان دیده می شود ولی، تعداد مبتلایان مرد خیلی بیشتر از بانوان می باشد. جدا از این مسئله، این مسئله می تواند زندگی شخصی فرد را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. بسته به سن و نحوه ایجاد اختلال، روش های به کار گرفته شده برای درمان فرق می کنند.
گاهی اوقات درمان این لکنت فقط با استفاده از گفتار درمانی صورت می گیرد و گاهی اوقات هم افراد نیاز به استفاده از جلسات روانشناسی در کنار جلسات گفتار درمانی دارند. وجود سابقه خانوادگی هم می تواند روند درمان، تاثیراتی که افراد از این اختلال دریافت می کنند و شدت اختلال موثر باشد. احتمال لکنت داشتن کودکانی که والدین شان با این اختلال دست و پنجه نرم کرده اند نسبتا بالاتر از دیگر افراد می باشد.
سخن پایانی
در این بخش سعی کردیم به این سوال که لکنت زبان چیست به صورت کامل پاسخ دهیم و علاوه بر آن، علل، علائم، عوارض و روش های درمانی لکنت را معرفی کنیم. در صورتی که شما یا اطرافیانتان با اختلال لکنت زبان مواجه هستید می توانید با خانه لکنت، اولین مرکز تخصصی درمان لکنت در ایران تماس بگیرید. برای دریافت مشاوره رایگان با شماره 09046444271 تماس بگیرید.