اولین سوالی که ذهن خانواده ها را درگیر می کند این است که : چه چیزهایی باعث لکنت زبان می شود ؟ او که روان صحبت می کرد!! در این مطلب به بررسی عوامل زمینه ای لکنت ، عوامل بروز لکنت و عوامل تشدید کننده ی لکنت می پردازیم . لکنت زبان یک اصطلاح غلط اما رایج در میان عموم مردم می باشد . در ادامه این عبارت را اصلاح می کنیم وصرفا از کلمه ی ( لکنت) استفاده می کنیم.
آیا علت لکنت ترس است؟
اولین و شایع ترین علتی که والدین وافراد در رابطه با لکنت مطرح می کنند، ترس می باشد. اما آیا واقعا ترس علت لکنت است ؟
قبل از تبیین این موضوع یک داستان کوتاه برای شما تعریف می کنم . داستان who sank the boat? ، چه کسی قایق را غرق کرد ؟! قصه ی تعدادی از حیوانات است که قصد دارند سوار قایق شوند. در ابتدا تک به تک حیوانات به ترتیب وارد می شوند و داخل قایق می نشینند. الاغ ، خوک ، گاو و گوسفند قایق سنگین می شود اما غرق نمی شود در انتها یک موش وارد قایق می شود و به محض حضور موش ، قایق غرق می شود! اما چه کسی واقعا قایق را غرق کرد؟ موش؟ گاو؟ یا تمام افراد حاضر در قایق ؟! داستان شروع لکنت هم همینطور است !
کودکی را تصور کنید که سابقه ی لکنت را در خانواده ی دور یا نزدیک دارد. رشد گفتار و زبان سریعی دارد و اصطلاحا زود به حرف افتاده است. دو و نیم ساله است و به تازگی مادر کودک را از پوشک گرفته است . خانواده سرعت گفتار بالایی دارد،کودک محیط زندگی آرامی ندارد و در نهایت یک روز با دیدن یک گربه و ترس کودک ، لکنت آغاز می شود. آیا واقعا ترس علت لکنت بود؟طبیعتا خیر.تمامی مواردی که عنوان شد می تواند موجب فشارهای عاطفی ، زبانی ، شناختی و … در کودک شوند و تماما در درگیری این کودک با لکنت دخیل هستند. و درنهایت تمام افراد ترس را در زندگی خود تجربه می کنند اما آیا تمام آن ها درگیر لکنت می شوند؟!
چه چیزهایی باعث لکنت زبان می شود ؟
پاسخ به این سوال بسیار سخت است چرا که لکنت یک اختلال چندفاکتوری می باشد، یعنی برای اینکه کودک من درگیر لکنت شود ، لازم است که چندین فاکتور با هم مشارکت داشته باشند. شناسایی این فاکتورها و نحوه ی عملکردشان با هم سخت و پیچیده است. اما در نهایت محققان چند فاکتور را برای علت لکنت عنوان کرده اند. به طور کلی ژنتیک و محیط دو فاکتور مهم برای علت شناسی لکنت هستند. برای مثال تقریبا بیش از نیمی از افرادی که لکنت را تجربه می کنند در خانواده ی دوریا نزدیک خود فردی را دارند که او هم دارای لکنت است ( ژنتیکی بودن لکنت از منظر علم ثابت شده است) .
ژنتیک و محیط تعیین می کنند که آیا کودک من دچار لکنت شود یا خیر! در واقع کودک ما با یک استعداد ذاتی برای اینکه دچار لکنت شود متولد می شود و لکنت خود را در سنین بین 2 تا 6 سال که سن رشد مغز و گفتار و زبان است ، نشان می دهد . پژوهش هایی به این موضوع پرداخته اند و متوجه شده اند که تاخیر یا نقص در میلینه شدن سلول های عصبی در نواحی مرتبط با گفتارو زبان درمغز، می تواند موجب لکنت شود. برای اطلاع دقیق در مورد علت لکنت به پست ( علت لکنت چیست ؟) مراجعه کنید.
اضطراب باعث لکنت می شود ؟
یکی دیگر از اشتباهات رایج افراد این است که اضطراب را علت لکنت می دانند. به نظر می رسد چون غالب افراد در موقعیت های اضطرابی شدت لکنت بیشتری را تجربه می کنند، گمان می کنند که اضطراب علت لکنت آن هاست درحالی که اضطراب از عوامل تشدید کننده ی لکنت است. دستگاه گفتاری افراد دارای لکنت ناپایدار است به این معنی که اتفاقات محیطی و درونی در فرد به ویژه تقاضاهای محیطی و درونی می تواند موجب لحظات لکنت شود.
برای مثال فرد دارای لکنت 30 ساله ای را درنظر بگیرید که با خانواده کاملا روان یا تقریبا روان صحبت می کند اما زمانی که در جمع تصمیم دارد یک لطیفه را تعریف کند شدت لکنت به قدری افزایش پیدا می کند که ممکن است فرد از صحبت کردن اجتناب کند. درست است که صحبت کردن در جمع یکی از موقعیت های سخت گفتاری برای بسیاری از افراد است اما اضطراب در نهایت در افراد بدون لکنت نمی تواند موجب لکنت شود. اضطراب در فردی که دارای لکنت است می تواند موجب افزایش شدت لکنت و نمایان تر شدن آن شود.
دعوای والدین و سبک تربیتی والدین باعث لکنت می شود ؟!
یکی از دغدغه های والدین این است که : اگر سرش داد نمی زدم لکنت نمی گرفت ! اگر دعواش نمی کردم لکنت نمی گرفت ! و … پژوهش ها ثابت کرده اند که سبک تربیتی والدین علت لکنت نیست اما فشارهای محیطی ناشی از سبک های فرزند پروری نادرست ممکن است باعث بروز لکنت شود . همینطور والدینی که سبک فرزند پروری سخت گیرانه دارند می توانند موجب ماندگاری و مزمن شدن لکنت کودکشان شوند. پس اهمیت ندارد که لکنت چطور شروع شده است ممکن بود با هر اتفاق محیطی خود را نشان دهد، مهم عملکرد شما پس از شروع لکنت است.